مدل‌سازی زیستگاه مطلوب کبک دری (Tetraogallus caspius) به عنوان یک گونة شاخص مناطق مرتفع کوهستانی

کبک دری، به عنوان یک گونة به طور عمده غیرمهاجر، شاخص مناطق کوهستانی مرتفع محسوب می­شود. این گونه در ارتفاعات مناطق شمالی، شمال غرب و غرب کشور پراکنش دارد. جمعیت کبک دری در سال­های اخیر به واسطة عوامل متعددی مانند تخریب زیستگاه، شکار غیرقانونی و چرای بیش از حد در زیستگاه­ها با روند کاهشی رو به رو بوده است. بنابراین، شناسایی و حفاظت از لکه­های زیستگاهی به نسبت بزرگ به منظور تأمین نیازهای حیاتی جمعیت­های این گونه اهمیت ویژه­ای دارد. در این پژوهش، مطلوبیت زیستگاه کبک دری در استان چهارمحال و بختیاری (به عنوان یک منطقة دربرگیرندة سیماهای سرزمینی اغلب کوهستانی) مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته­ها، ارتفاع از سطح دریا (3/44%)، بارش سالیانه (19%)، شیب (2/17%) و رد پای انسان (5/8 %) به عنوان مهم­ترین متغیرهای مؤثر بر مطلوبیت زیستگاه کبک دری در این استان شناسایی شدند. این گونه به طور بالقوه می­تواند در گسترة ارتفاعی حدود 1700 متر تا بیش از 4100 متر حضور داشته باشد. با این وجود، فقط در حدود 81/0 درصد از زیستگاه­های مطلوب کبک دری در گسترة ارتفاعی بین 1700 تا 2000 متر قرار گرفت. در حدود 4/19 درصد از سطح استان به عنوان زیستگاه مطلوب برآورد شد. تنها در حدود 8/15 درصد از زیستگاه­های مطلوب در محدودة مناطق حفاظت شده قرار می­گیرد. علاوه بر این، لکه­های زیستگاهی بزرگ و به نسبت یکپارچه به ویژه در غرب و شمال غرب استان شناسایی شدند که در گسترة مناطق حفاظت شده قرار نمی­گیرند. از سوی دیگر، مزاحمت­های انسانی مانند سکونتگاه­ها، جاده­ها، چرای دام­ها و برداشت گیاهان دارویی منجر به محدودیت و تجزیة بیشتر زیستگاه­های مطلوب شده­اند. به منظور دست­یابی به یک ارزیابی بهتر در زمینة تأثیر تجزیة زیستگاه­ها بر جمعیت­های کبک دری توصیه می­شود توانایی پراکنش این گونه بررسی شود. با توجه به آشیان بوم­شناختی ویژه، کبک دری می­تواند به عنوان یک گونة چتر یا پرچم­دار در کوهستان­های مرتفع معرفی شود.